هزوارش

[پهلوی]

هُزوارِش یا اُزوارش در نوشته‌های پهلوی به واژه‌ها یا بخش‌هایی از یک واژه گفته می‌شود که ریشه ی زبان آرامی (زبان بین النهرین) داشته و به خط پهلوی نوشته می‌شد اما هنگام خواندن، برابر پارسی میانه آنها تلفظ می‌شد. برای نمونه "ملکن ملکا" نوشته می‌شد و "شاهنشاه" خوانده می‌ شد و یا "من" نوشته می شد و "از" خوانده می شد. در تمام متن‌های پهلوی هزار و دویست هزوارش شناسایی شده است. هزوارش یک عادت خطی‌است و نه یک عادت زبانی و از این روست که با وام‌واژه تفاوت دارد. برای دلیل وجود هزوارش در نوشته‌های پهلوی حدس‌های گوناگونی زده‌اند. یکی از این حدس‌ها این است که از آنجا که سنت دبیری خاص آرامیان بوده‌است و بسیاری از این واژه‌ها در نوشتار وارد شده‌اند اما از آنجا که اربابان این دبیران آرامی نمی‌دانستند این واژه‌ها هنگام برخوانی از بهر ایشان به فارسی برگردانده شده است. دیگر گمان این است که این دبیران که با سختی و ممارست، جایگاه و مرتبتی یافته بودند، برای فضل فروشی و ساختن نوعی زبانِ زرگری میان خودشان واژه‌های آرامی را وارد زبان پهلوی ‌کرده‌اند...