- شروع کننده موضوع
- #1
negineskandary
کاربر جدید
- ارسال‌ها
- 3
- امتیاز
- 2
- نام مرکز سمپاد
- فرزانگان 2 مشهد
- شهر
- مشهد
امواج الكترومغناطيس
اشعه ايكس نوعي از امواج الكترومغناطيس با طول موج حدود 10 آنگستروم است كه در بلورشناسي و عكس برداري از اعضاي داخلي بدن و عكس برداري از درون اشياي جامد و به عنوان يكي از روش‌هاي تست غيرمخرب در تشخيص نقص‌هاي موجود در اشياي ساخته شده كاربرد دارد.
اشـــعــــــه ايـــكــــــس در ســــــال 1895 تــــــوســــــط و.ك.روتنگن (رنتگن)، فيزيكدان آلماني كشف شد و به دليل ناشناخته بودن ماهيت آن، اشعه ايكس ناميده شد. او پي برد كه برخورد پرتوهاي كـاتـدي بـر جـداره‌هاي لامپ خلاء، پرتوهايي نامرئي با قدرت نفوذ بسيار زياد توليد مي‌كند كه بر روي فيلم‌هاي عكاسي تأثير مي‌گذارند. اين پـرتـوهـا تـوانـايي عبور از لايه‌هاي ضخيم مواد كدر، از جمله بافت‌هاي بدن انسان را داشتند.
انواع پرتو ايكس
پرتو ايكس تكفام (تك رنگ:) پرتو ايكسي كه فقط داراي يك طول موج خاص است را پرتو ايكس تكفام مي‌نامند.
پرتو ايكس سفيد (پيوسته:) پرتو ايكسي كه تكفام نبوده و داراي طول موج‌هايي در بازه 1 تا 2 است.
روش‌هاي توليد
در هنگـام برخورد الكترون هاي با سرعت بالا به فلزات، الكترون‌هاي لايه‌هاي پايين‌تر به لايه‌هاي بالاتر منتقل شده (اتم‌ها برانگيخته مي‌شوند) و در هنگام برگشت الكترون‌ها به حالت پايه انرژي مازاد را به صورت پرتو ايكس گسيل مي‌كنند. بنابراين هر لامپ توليد اشعه ايكس بايد شامل:
1- منبع الكترون
2-ميدان شتاب‌دهنده به الكترون ها
3-هدف فلزي
باشد. به علاوه از آنجا كه قسمت عمده انرژي جنبشي الكترون ها هنگام برخورد به فلز هدف، به حرارت تبديل مي‌شود، معمولا فلز هدف را با آب خنك مي‌كنند تا ذوب نشود.
اصول توموگرافي
سيستم هاي توموگرافي حركتي:
اطلاعات مربوط به عمق را در بر دارد و در همه سطوح به جز سطح مورد نظر ، عدم وضوح يا رنگ باختگي حركت عمومي ايجاد مي كند. در اين روش لوله اشعه ايكس و فيلم را حول محوري واقع در صفحه مورد نظر از بدن حركت مي دهند و اسكن به صورت خطي يا پيچشي يا دايره اي صورت مي گيرد.
قدرت اين روش براي جداكردن يك روش خاص محدود است چون فقط مي تواند صفحات غير دلخواه را كم رنگ كند. كيفيت وضوح تصوير با راديوگرافي معمولي فرقي ندارد.
توموگرافي محوري كامپيوتري اين مزيت را دارد كه قادر به توليد تصوير ايزوله از يك قسمت و حذف كامل قسمت هاي ديگر است.
اسكنرهاي توموگرافي محوري كامپيوتري (CAT)
محاسن:
1. بـه دلـيـل تـولـيـد تصاوير مقطعي مستقل عوامل تداخلي سطح دلخواه را كاهش نمي‌دهند.
2. فقط قسمت مورد نظر پرتودهي مي شود ، در نتيجه دز اشعه ايكس كم است.
3. اختلافات تضعيف بافتي كمتر از يك درصد را مي توان مشاهده كرد.
CT اسكن
اسكنر آن انقلابي در عرصه پزشكي به وجود آورده است زيرا اين اسكنر تصوير را به طور معمول ثبت نمي كند. در اين اسكنر هيچ گيرنده تصوير عمومي مثل فيلم يا تيوب تقويت كننده تصوير وجود ندارد در اين جا بيمار مستقيما در عرض باريكه پرتو X قرار مي گرد. پرتو تشكيل دهنده تصوير تضعيف شده به وسيله آشكار ساز اندازه گيري مي‌شود. حاصل اين اندازه گير به يك كامپيوتر فرستاده مي شود، سپس كامپيوتر سيگنال رسيده از آشكار ساز را تحليل كرده و تصوير را بازسازي مي كند و تصوير نهايي را بر روي يك نمايشگر نشان مي دهد. اين تصوير را مي توان براي ارزيابي هاي بعدي به صورت عكس درآورد. بازسازي تصويري كه از برش عرضي آناتومي بدن به دست آمده با استفاده از الگوريتم صورت مي گيرد. كيفيت تصويري كه از اسكنرهاي آن به دست مي آيد و بسيار بيشتر از راديوگرافي معمولي است.
اصول عملكرد
هنگامي كه با تكنينك راديوگرافي معمولي محدوده شكم به تصوير كشيده مي شود تصوير به طور مستقيم بر روي گيرنده تصوير به وجود مي آيد كه اين تصوير داراي كنتراست نستبا كمي است.
تصوير به اندازه مورد نظر واضح نيست زيرا همه ساختارهاي آناتومي داخل شكم بر روي هـم افـتاده اند. براي مشاهده بهتر يك ساختار شكم مثل كليه ها مقطع نگاري معمولي (conventional tomography) را مي توان مورد استفاده قرار داد در مقطع نگاري معمولي به علت اين‌كه ساختارهايي كه بالا و پايين ساختار مورد نظر قرار دارند محو مي‌شوند ساختار مورد نظر داراي كنتراست بيشتري خواهد بود و ضمنا تصاوير كمتر دچار تيرگي و محو شدگي خواهد بود. مقطع نگاري معمولي مقطع نگاري محوري (axial tomography) است زيرا صفحه تصوير موازي با محور طولي بدن است كه نتيجه اين امر تصاوير coronal و sagittal است.
ميدان هاي مغناطيسي و الكتريكي
ميدان هاي مغناطيسي و الكتريكي به وسيله خطوط نيرو، سيم هاي الكتريكي توليد مي شود و در اطراف هر وسيله برقي خطوط نامرئي نيرو وجود دارند كه قدرت آن با افزايش ولتاژ، افزايش مي يابد. ميدان الكترو مغناطيسي از وسايل برقي مثل كامپيوتر، فر‌برقي، تلويزيون و يخچال و ...... و نيز خطوط انتقال نيروي برق با ولتاژ زياد حاصل مي‌شود. ميدان الكترو مغناطيسي روي سيستم هاي عصبي و رشد و تكامل و ترميم سلول ها اختلالاتي ايجاد مي كند.
ميدان الكترو مغناطيسي
ميدان مغناطيسي نتيجه شدت جريان در سيم ها يا وسايل الكتريكي است و قدرت آن بـــا افـــزايـــش ولـتـــاژ افــزايــش مــي يــابــد. مـيــدان مغناطيسي بر حسب گوش يا تسلا اندازه گيري مي شود. از طرف ديگر ميدان الكتريكي حتي وقتي كه تجهيزات الكتريكي خاموش مي شود برقرار است و مدت زيادي با منبع جريان برق ارتباط خود را حفظ مي كند. ميدان الكتريكي با عـبــور كـردن از مـواردي كـه هـادي الكتـريسيتـه هــسـتـنــد كــاهــش مــي يــابــد. بــه عـبــارت ديـگــر مـيـدان‌هـاي مـغناطيسي از بسياري موارد عبور مي‌كنند و بنابراين جلوگيري از عبور آن بسيار مشكل است. با وجود اين ميدان هاي الكتريكي و مـغـنـاطـيـسـي در اطـراف وسـايـل الـكـتريكي و خـطــوط نـيــرو وجــود دارنــد. تــوسـعـه سـريـع و فن‌آوري، موجودات زنده را تحت تابش طيف وسيعي از ميدان هاي الكترو مغناطيسي قرار داده است. پيشرفت فن آوري و صنعت برق انسان ها را در تماس با ميدان الكترو مغناطيسي حاصل از وسـايـل بـرقـي قـرار داده اسـت. ارتبـاط مستقيـم ميدان هاي الكتريكي با ولتاژ باعث مي شود كه با بالا رفتن ولتاژ ميدان الكتريكي نيز تشديد شود. ميدان هاي الكتريكي نمي توانند از ديوار عبور كنند.
به علاوه با افزايش فاصله از منبع به سرعت از شدت آن ها كاسته مي شود اما از طرف ديگر هم بـارهـاي الـكـتـريـكـي، مـيـدان مـغـنـاطـيـسـي توليد مـي‌كـنـنـد و بـر خـلاف ميدان الكتريكي، ميدان مـغـنـاطيسي قدرت نفوذ بسيار بيشتر دارد و به راحتي نمي توان از نفوذ آن جلوگيري كرد. دو نوع ميدان الكتريكي و مغناطيسي ايجاد شده را روي هم، ميدان الكترو مغناطيسي مي گويند. ميدان هاي الكتريكي بيشتر از 20 كيلو ولت بر متر به صورت سوزش مختصر روي پوست احساس مي شود. اما ميدان مغناطيسي به سهولت احساس نمي شود و فقط با استفاده از نمايشگر ها قابل تشخيص است.
امواج الكترومغناطيس
امواج الكترومغناطيس شكلي از انرژي هستند و همان‌طور كه از اسم آن بر مي آيد به شكل موج منتشر مي شوند . اين امواج به دو دسته كلي امواج غير يونساز و امواج يونساز تقسيم مي شوند .
قدرت يونسازي آن ها به فركانس امواج بستگي دارد. امواج با فركانس هاي كمتر از 1015*3 هرتز، غير يونساز هستند كه برحسب فركانس خود به انواع مختلف تقسيم مـي‌شوند. امواج راديويي و ميكروويو يك قسمت از طيف امواج الكترومغناطيسي غيريونساز را تشكيل مي دهد كه اكثر فعاليت هاي مخابراتي، راديويي تلويزيوني و فرآيندهاي حرارتي به وسيله آن ها انجام مي شود .اين امواج با مكانيسم هاي مختلف مي‌توانند آثار سوء بيولوژيك بر بدن انسان داشته باشند كه آثار شناخته شده آن آثار گرمايي با اثر ويژه به چشم، پوست و غدد تناسلي و آثار احتمالي آن اثرات سرطان زايي و اثر روي سيستم هورموني، سيستم عصبي ، قلبي، عروقي، هموستاز بدن و غيره است.
امواج الكترومغناطيس شكل و فرمي از انرژي و نيز انتقال انرژي هستند. در واقع امـواج الكتـرومغنـاطيـس انـرژي گذار يا درگذر هستند و به دو دسته عمده يونساز و غيريونساز تقسيم مي شوند .
اين امواج مي توانند حامل چنان انرژي زيادي بــاشنـد كـه در بـرخـورد بـا كـوچـك‌تـريـن عضـو تشكيل دهنده مواد يعني اتم ها آن ها را تبديل به يون كند .به اين دسته اشعه هاي يونساز مي گويند كـه براي بافت هاي زنده فوق العاده خطرناك هستند و شامل اشعه ايكس و اشعه گاما هستند .
قـسـمـت ديـگـر اشـعـه هـاي الـكترومغناطيس حامل انرژي كمتري بوده و نمي تواند اتم ها را تــبــــديــــل بــــه يـــون كــنـــد، ايـــن دســتـــه از اشــعـــه الكترومغناطيس را اشعه غيريونساز مي گويند. انرژي اين دسته از امواج الكترومغناطيس كمتر از 4/12 الكترون ولت است .
جهـت فهـم تـأثير امواج الكترومغناطيسي بر بدن انسان ، بايد مفاهيم فيزيكي زير را در نظر داشت. هر موج الكترومغناطيس با سه پارامتر يا كميـت قـابـل شنـاسـايـي اسـت . ايـن سـه پارامتر عبارتند از :
طول موج ، فركانس و سرعت .
سرعت امواج الكترومغناطيس در هر محيط عــدد ثــابـتـي بـوده و معـادل سـرعـت نـور اسـت (108،3 متر بر ثانيه در خلاء. ) بنابراين فركانس و طول موج پرتو الكترومغناطيس با هم در تعادل هستند، اگر يكي زياد شود ديگري كم مي شود و بالعكس .
انرژي هر موج نيز به فركانس آن بستگي دارد . هـر چـه فـركـانـس پـرتـو الـكترومغناطيس بيشتر باشد انرژي آن بيشتر است. در فركانس بيش از 1015*3 هـــرتـــز امـــواج خـــاصــيـــت يـــونــســازي دارند(اشعه ايكس و گاما.) ولي فركانس هاي كمتر از 1015*3 هرتز انرژي كمتري داشته و از آنجا كه قادر به يونسازي نيستند به نام اشعه غير يونساز ناميده مي شود . با اين ترتيب امواج الكترو مغناطيس غير يونساز شامل طيفي از امواج در فركانس هاي گوناگون (ولي كمتر از 1015*3) است . اين طيف به ترتيب از فركانس بالا به پائين عبارتند از : امواج ماوراء بنفش (UV) نور مرئي -(VR) امواج ميكروويو -) MW(امواج مادون قرمز (IR) - امواج راديويي (RF) و امواج با طول موج پائين (LF) و بسيار پائين (ELF) . قابل ذكر است كه ناحيه نور مرئي خود شامل طيفي از امواج با فركانس هاي گوناگون بوده و تنها قسمتي از طيف امواج الكترومغناطيسي است كه در بدن انسان گيرنده اي براي درك حضور آن‌ها وجود دارد. جدول1 طيف پرتوهاي غير يونساز را نشان مي دهد.
رابطه امواج الكترومغناطيس با سلامت انسان
با پيشرفت و صنعتي شدن زندگي و توسعه دستگاه ها و وسايل الكتريكي، توليد امواج الكترومغناطيسي در محيط زندگي انسان ها روز به روز بيشتر مي شود. مادران باردار و جنين آن ها كه در حال رشد و تكوين است، در معرض اين امواج قرار دارند.
ميـدان هاي الكترومغناطيسي ممكن است باعث اختلال سيگنال هاي انتقالي در غشـاء سلـولي (يون كلسيم)، اختلال در بيان ژنتيكي، مهار تكثير سلولي، اختلال در ارتبـاطـات بيـن سلـولـي، جهـش ژنتيكـي، تغييـرات سيستـم ايمنـي و سيستـم عصبـي -هورموني شوند كه در نهايت منجر به سرطان، بيماري هاي عصبي و اختلالات توليد مثلي شوند.تاكنون تحقيقات متعددي در ارتباط با اثرات امواج الكترومغناطيسي بر روي سيستم عصبي انجام شده است. نتايج به دست آمده نشان از تاثير اين امواج بر روي فعاليت هاي مغز از جمله كاهش حساسيت به محرك هاي حسي، تغيير در فعاليت بيوالكتريكي مغز و اختلال در پروسه هاي رفتاري و نيز ذخيره اطلاعات و كسب مهارت دارد. تحقيقات انجام شده نشان مي دهد، موش هايي كه با فركانس هاي تتا تحت تابش امواج الكترومغناطيس قرار داده شده بودند در آن ها نشانه هايي از فراموشي مشاهده شده است. اخيراً مشاهده شده است كه با قرار دادن موش هاي باردار در ميدان هاي مغناطيسي غير سينوسي نشانه هايي از اختلال در رفتار يادگيري نوزادان آن ها در زمان بلوغ مشاهده مي شود. با توجه به اين‌كه يكي از كارهاي مهم مغز يادگيري و ايجاد حافظه است و چگونگي رشد و تكوين نرون ها در زمان جنيني نقش اصلي در عملكرد مغز دارد و با توجه به اين كه در اكثر مطالعات از فركانس هاي 50 يا 60 هرتز (فركانس برق شهري) استفاده شده است و در زمينه تاثير امواج با فركانس پايين بر روي يادگيري جنين صورت نگرفته است،نگراني ها درباره آثار مخرب امواج الكترومغناطيس بر سلامت انسان، رشد روزافزوني يافته و البته اين نگراني با توجه بـه رشـد روزافـزون تكنـولـوژي چنـدان عجيب نيست؛ مثلا در خصوص تلفن هاي همراه، اين نگراني به اين دليل است كه موبايل از خود امواج الكترومغناطيسي ساطع مي كند كه مقداري از آن، جذب بدن انسان مي شوند از طرفي ماجراي نـصــب آنـتــن هــاي تـلـفــن هـمــراه بــر بـام منـازل شهروندان نيز اگرچه با اعلام وزارت بهداشت مبني بر ملزم شدن متوليان نصب اين دكل ها به اخذ صلاحيت بهداشتي از اين وزارتخانه وارد مرحله تازه اي شد، اما همچنان به نظر مي رسد كه اپراتورهاي تلفن همراه ، تمايلي به هماهنگي با وزارت بهداشت ندارند.
بيماري هاي ناشي از ميدان هاي الكترومغناطيس
بـيـمـاري آلـزايـمر نوعي بيماري است كه در افراد سن بالا بروز مي كند و باعث ضعف تمركز و اخــتـــلال در يـــادآوري خــاطــرات مــي شــود. مطالعات نشان مي دهد كه افرادي كه بيشتر در معرض ميدان الكترومغناطيسي قرار گرفته اند مثل افراد شاغل در صنايع برق و تلفن بيشتر به اين بيماري مبتلا شده اند. همچنين ميدان هاي الكترومغناطيسي با تأثير بر غده اپي فيز از ترشح ملاتونين جلوگيري مي كند و چون ملا تونين در بـرابـر ابـتـلا بـه سـرطـان پـروستات و سينه نقش حياتي دارد، كاهش آن در خون باعث افزايش سرطان سينه و پروستات مي شود. لازم به ذكر است كه هر چه اين امواج مدت بيشتري با بدن برخورد داشته باشند خطرناك تر خواهند بود، از طرفي زمان برخورد اين امواج هم آثار خاص خود را دنبال دارد مثلا برخورد امواج به بدن در زمان خواب، احتمال ابتلا به سرطان را افزايش مي دهد. پس بايد با نصب دستگاه هاي كنترل سـرطـان زايـي در مـحيط كار و شناسايي منابع توليد الكترومغناطيسي، رعايت نكات ايمني در مــحــيــط كــار و در صــورت امـكــان اسـتـفــاده از تجهيزاتي كه داراي حداقل ميزان انتشار امواج الـكـتـرومـغـنـاطـيـسـي اسـت‌مـحيط هايي مناسب ايجاد كرد
اشعه ايكس نوعي از امواج الكترومغناطيس با طول موج حدود 10 آنگستروم است كه در بلورشناسي و عكس برداري از اعضاي داخلي بدن و عكس برداري از درون اشياي جامد و به عنوان يكي از روش‌هاي تست غيرمخرب در تشخيص نقص‌هاي موجود در اشياي ساخته شده كاربرد دارد.
اشـــعــــــه ايـــكــــــس در ســــــال 1895 تــــــوســــــط و.ك.روتنگن (رنتگن)، فيزيكدان آلماني كشف شد و به دليل ناشناخته بودن ماهيت آن، اشعه ايكس ناميده شد. او پي برد كه برخورد پرتوهاي كـاتـدي بـر جـداره‌هاي لامپ خلاء، پرتوهايي نامرئي با قدرت نفوذ بسيار زياد توليد مي‌كند كه بر روي فيلم‌هاي عكاسي تأثير مي‌گذارند. اين پـرتـوهـا تـوانـايي عبور از لايه‌هاي ضخيم مواد كدر، از جمله بافت‌هاي بدن انسان را داشتند.
انواع پرتو ايكس
پرتو ايكس تكفام (تك رنگ:) پرتو ايكسي كه فقط داراي يك طول موج خاص است را پرتو ايكس تكفام مي‌نامند.
پرتو ايكس سفيد (پيوسته:) پرتو ايكسي كه تكفام نبوده و داراي طول موج‌هايي در بازه 1 تا 2 است.
روش‌هاي توليد
در هنگـام برخورد الكترون هاي با سرعت بالا به فلزات، الكترون‌هاي لايه‌هاي پايين‌تر به لايه‌هاي بالاتر منتقل شده (اتم‌ها برانگيخته مي‌شوند) و در هنگام برگشت الكترون‌ها به حالت پايه انرژي مازاد را به صورت پرتو ايكس گسيل مي‌كنند. بنابراين هر لامپ توليد اشعه ايكس بايد شامل:
1- منبع الكترون
2-ميدان شتاب‌دهنده به الكترون ها
3-هدف فلزي
باشد. به علاوه از آنجا كه قسمت عمده انرژي جنبشي الكترون ها هنگام برخورد به فلز هدف، به حرارت تبديل مي‌شود، معمولا فلز هدف را با آب خنك مي‌كنند تا ذوب نشود.
اصول توموگرافي
سيستم هاي توموگرافي حركتي:
اطلاعات مربوط به عمق را در بر دارد و در همه سطوح به جز سطح مورد نظر ، عدم وضوح يا رنگ باختگي حركت عمومي ايجاد مي كند. در اين روش لوله اشعه ايكس و فيلم را حول محوري واقع در صفحه مورد نظر از بدن حركت مي دهند و اسكن به صورت خطي يا پيچشي يا دايره اي صورت مي گيرد.
قدرت اين روش براي جداكردن يك روش خاص محدود است چون فقط مي تواند صفحات غير دلخواه را كم رنگ كند. كيفيت وضوح تصوير با راديوگرافي معمولي فرقي ندارد.
توموگرافي محوري كامپيوتري اين مزيت را دارد كه قادر به توليد تصوير ايزوله از يك قسمت و حذف كامل قسمت هاي ديگر است.
اسكنرهاي توموگرافي محوري كامپيوتري (CAT)
محاسن:
1. بـه دلـيـل تـولـيـد تصاوير مقطعي مستقل عوامل تداخلي سطح دلخواه را كاهش نمي‌دهند.
2. فقط قسمت مورد نظر پرتودهي مي شود ، در نتيجه دز اشعه ايكس كم است.
3. اختلافات تضعيف بافتي كمتر از يك درصد را مي توان مشاهده كرد.
CT اسكن
اسكنر آن انقلابي در عرصه پزشكي به وجود آورده است زيرا اين اسكنر تصوير را به طور معمول ثبت نمي كند. در اين اسكنر هيچ گيرنده تصوير عمومي مثل فيلم يا تيوب تقويت كننده تصوير وجود ندارد در اين جا بيمار مستقيما در عرض باريكه پرتو X قرار مي گرد. پرتو تشكيل دهنده تصوير تضعيف شده به وسيله آشكار ساز اندازه گيري مي‌شود. حاصل اين اندازه گير به يك كامپيوتر فرستاده مي شود، سپس كامپيوتر سيگنال رسيده از آشكار ساز را تحليل كرده و تصوير را بازسازي مي كند و تصوير نهايي را بر روي يك نمايشگر نشان مي دهد. اين تصوير را مي توان براي ارزيابي هاي بعدي به صورت عكس درآورد. بازسازي تصويري كه از برش عرضي آناتومي بدن به دست آمده با استفاده از الگوريتم صورت مي گيرد. كيفيت تصويري كه از اسكنرهاي آن به دست مي آيد و بسيار بيشتر از راديوگرافي معمولي است.
اصول عملكرد
هنگامي كه با تكنينك راديوگرافي معمولي محدوده شكم به تصوير كشيده مي شود تصوير به طور مستقيم بر روي گيرنده تصوير به وجود مي آيد كه اين تصوير داراي كنتراست نستبا كمي است.
تصوير به اندازه مورد نظر واضح نيست زيرا همه ساختارهاي آناتومي داخل شكم بر روي هـم افـتاده اند. براي مشاهده بهتر يك ساختار شكم مثل كليه ها مقطع نگاري معمولي (conventional tomography) را مي توان مورد استفاده قرار داد در مقطع نگاري معمولي به علت اين‌كه ساختارهايي كه بالا و پايين ساختار مورد نظر قرار دارند محو مي‌شوند ساختار مورد نظر داراي كنتراست بيشتري خواهد بود و ضمنا تصاوير كمتر دچار تيرگي و محو شدگي خواهد بود. مقطع نگاري معمولي مقطع نگاري محوري (axial tomography) است زيرا صفحه تصوير موازي با محور طولي بدن است كه نتيجه اين امر تصاوير coronal و sagittal است.
ميدان هاي مغناطيسي و الكتريكي
ميدان هاي مغناطيسي و الكتريكي به وسيله خطوط نيرو، سيم هاي الكتريكي توليد مي شود و در اطراف هر وسيله برقي خطوط نامرئي نيرو وجود دارند كه قدرت آن با افزايش ولتاژ، افزايش مي يابد. ميدان الكترو مغناطيسي از وسايل برقي مثل كامپيوتر، فر‌برقي، تلويزيون و يخچال و ...... و نيز خطوط انتقال نيروي برق با ولتاژ زياد حاصل مي‌شود. ميدان الكترو مغناطيسي روي سيستم هاي عصبي و رشد و تكامل و ترميم سلول ها اختلالاتي ايجاد مي كند.
ميدان الكترو مغناطيسي
ميدان مغناطيسي نتيجه شدت جريان در سيم ها يا وسايل الكتريكي است و قدرت آن بـــا افـــزايـــش ولـتـــاژ افــزايــش مــي يــابــد. مـيــدان مغناطيسي بر حسب گوش يا تسلا اندازه گيري مي شود. از طرف ديگر ميدان الكتريكي حتي وقتي كه تجهيزات الكتريكي خاموش مي شود برقرار است و مدت زيادي با منبع جريان برق ارتباط خود را حفظ مي كند. ميدان الكتريكي با عـبــور كـردن از مـواردي كـه هـادي الكتـريسيتـه هــسـتـنــد كــاهــش مــي يــابــد. بــه عـبــارت ديـگــر مـيـدان‌هـاي مـغناطيسي از بسياري موارد عبور مي‌كنند و بنابراين جلوگيري از عبور آن بسيار مشكل است. با وجود اين ميدان هاي الكتريكي و مـغـنـاطـيـسـي در اطـراف وسـايـل الـكـتريكي و خـطــوط نـيــرو وجــود دارنــد. تــوسـعـه سـريـع و فن‌آوري، موجودات زنده را تحت تابش طيف وسيعي از ميدان هاي الكترو مغناطيسي قرار داده است. پيشرفت فن آوري و صنعت برق انسان ها را در تماس با ميدان الكترو مغناطيسي حاصل از وسـايـل بـرقـي قـرار داده اسـت. ارتبـاط مستقيـم ميدان هاي الكتريكي با ولتاژ باعث مي شود كه با بالا رفتن ولتاژ ميدان الكتريكي نيز تشديد شود. ميدان هاي الكتريكي نمي توانند از ديوار عبور كنند.
به علاوه با افزايش فاصله از منبع به سرعت از شدت آن ها كاسته مي شود اما از طرف ديگر هم بـارهـاي الـكـتـريـكـي، مـيـدان مـغـنـاطـيـسـي توليد مـي‌كـنـنـد و بـر خـلاف ميدان الكتريكي، ميدان مـغـنـاطيسي قدرت نفوذ بسيار بيشتر دارد و به راحتي نمي توان از نفوذ آن جلوگيري كرد. دو نوع ميدان الكتريكي و مغناطيسي ايجاد شده را روي هم، ميدان الكترو مغناطيسي مي گويند. ميدان هاي الكتريكي بيشتر از 20 كيلو ولت بر متر به صورت سوزش مختصر روي پوست احساس مي شود. اما ميدان مغناطيسي به سهولت احساس نمي شود و فقط با استفاده از نمايشگر ها قابل تشخيص است.
امواج الكترومغناطيس
امواج الكترومغناطيس شكلي از انرژي هستند و همان‌طور كه از اسم آن بر مي آيد به شكل موج منتشر مي شوند . اين امواج به دو دسته كلي امواج غير يونساز و امواج يونساز تقسيم مي شوند .
قدرت يونسازي آن ها به فركانس امواج بستگي دارد. امواج با فركانس هاي كمتر از 1015*3 هرتز، غير يونساز هستند كه برحسب فركانس خود به انواع مختلف تقسيم مـي‌شوند. امواج راديويي و ميكروويو يك قسمت از طيف امواج الكترومغناطيسي غيريونساز را تشكيل مي دهد كه اكثر فعاليت هاي مخابراتي، راديويي تلويزيوني و فرآيندهاي حرارتي به وسيله آن ها انجام مي شود .اين امواج با مكانيسم هاي مختلف مي‌توانند آثار سوء بيولوژيك بر بدن انسان داشته باشند كه آثار شناخته شده آن آثار گرمايي با اثر ويژه به چشم، پوست و غدد تناسلي و آثار احتمالي آن اثرات سرطان زايي و اثر روي سيستم هورموني، سيستم عصبي ، قلبي، عروقي، هموستاز بدن و غيره است.
امواج الكترومغناطيس شكل و فرمي از انرژي و نيز انتقال انرژي هستند. در واقع امـواج الكتـرومغنـاطيـس انـرژي گذار يا درگذر هستند و به دو دسته عمده يونساز و غيريونساز تقسيم مي شوند .
اين امواج مي توانند حامل چنان انرژي زيادي بــاشنـد كـه در بـرخـورد بـا كـوچـك‌تـريـن عضـو تشكيل دهنده مواد يعني اتم ها آن ها را تبديل به يون كند .به اين دسته اشعه هاي يونساز مي گويند كـه براي بافت هاي زنده فوق العاده خطرناك هستند و شامل اشعه ايكس و اشعه گاما هستند .
قـسـمـت ديـگـر اشـعـه هـاي الـكترومغناطيس حامل انرژي كمتري بوده و نمي تواند اتم ها را تــبــــديــــل بــــه يـــون كــنـــد، ايـــن دســتـــه از اشــعـــه الكترومغناطيس را اشعه غيريونساز مي گويند. انرژي اين دسته از امواج الكترومغناطيس كمتر از 4/12 الكترون ولت است .
جهـت فهـم تـأثير امواج الكترومغناطيسي بر بدن انسان ، بايد مفاهيم فيزيكي زير را در نظر داشت. هر موج الكترومغناطيس با سه پارامتر يا كميـت قـابـل شنـاسـايـي اسـت . ايـن سـه پارامتر عبارتند از :
طول موج ، فركانس و سرعت .
سرعت امواج الكترومغناطيس در هر محيط عــدد ثــابـتـي بـوده و معـادل سـرعـت نـور اسـت (108،3 متر بر ثانيه در خلاء. ) بنابراين فركانس و طول موج پرتو الكترومغناطيس با هم در تعادل هستند، اگر يكي زياد شود ديگري كم مي شود و بالعكس .
انرژي هر موج نيز به فركانس آن بستگي دارد . هـر چـه فـركـانـس پـرتـو الـكترومغناطيس بيشتر باشد انرژي آن بيشتر است. در فركانس بيش از 1015*3 هـــرتـــز امـــواج خـــاصــيـــت يـــونــســازي دارند(اشعه ايكس و گاما.) ولي فركانس هاي كمتر از 1015*3 هرتز انرژي كمتري داشته و از آنجا كه قادر به يونسازي نيستند به نام اشعه غير يونساز ناميده مي شود . با اين ترتيب امواج الكترو مغناطيس غير يونساز شامل طيفي از امواج در فركانس هاي گوناگون (ولي كمتر از 1015*3) است . اين طيف به ترتيب از فركانس بالا به پائين عبارتند از : امواج ماوراء بنفش (UV) نور مرئي -(VR) امواج ميكروويو -) MW(امواج مادون قرمز (IR) - امواج راديويي (RF) و امواج با طول موج پائين (LF) و بسيار پائين (ELF) . قابل ذكر است كه ناحيه نور مرئي خود شامل طيفي از امواج با فركانس هاي گوناگون بوده و تنها قسمتي از طيف امواج الكترومغناطيسي است كه در بدن انسان گيرنده اي براي درك حضور آن‌ها وجود دارد. جدول1 طيف پرتوهاي غير يونساز را نشان مي دهد.
رابطه امواج الكترومغناطيس با سلامت انسان
با پيشرفت و صنعتي شدن زندگي و توسعه دستگاه ها و وسايل الكتريكي، توليد امواج الكترومغناطيسي در محيط زندگي انسان ها روز به روز بيشتر مي شود. مادران باردار و جنين آن ها كه در حال رشد و تكوين است، در معرض اين امواج قرار دارند.
ميـدان هاي الكترومغناطيسي ممكن است باعث اختلال سيگنال هاي انتقالي در غشـاء سلـولي (يون كلسيم)، اختلال در بيان ژنتيكي، مهار تكثير سلولي، اختلال در ارتبـاطـات بيـن سلـولـي، جهـش ژنتيكـي، تغييـرات سيستـم ايمنـي و سيستـم عصبـي -هورموني شوند كه در نهايت منجر به سرطان، بيماري هاي عصبي و اختلالات توليد مثلي شوند.تاكنون تحقيقات متعددي در ارتباط با اثرات امواج الكترومغناطيسي بر روي سيستم عصبي انجام شده است. نتايج به دست آمده نشان از تاثير اين امواج بر روي فعاليت هاي مغز از جمله كاهش حساسيت به محرك هاي حسي، تغيير در فعاليت بيوالكتريكي مغز و اختلال در پروسه هاي رفتاري و نيز ذخيره اطلاعات و كسب مهارت دارد. تحقيقات انجام شده نشان مي دهد، موش هايي كه با فركانس هاي تتا تحت تابش امواج الكترومغناطيس قرار داده شده بودند در آن ها نشانه هايي از فراموشي مشاهده شده است. اخيراً مشاهده شده است كه با قرار دادن موش هاي باردار در ميدان هاي مغناطيسي غير سينوسي نشانه هايي از اختلال در رفتار يادگيري نوزادان آن ها در زمان بلوغ مشاهده مي شود. با توجه به اين‌كه يكي از كارهاي مهم مغز يادگيري و ايجاد حافظه است و چگونگي رشد و تكوين نرون ها در زمان جنيني نقش اصلي در عملكرد مغز دارد و با توجه به اين كه در اكثر مطالعات از فركانس هاي 50 يا 60 هرتز (فركانس برق شهري) استفاده شده است و در زمينه تاثير امواج با فركانس پايين بر روي يادگيري جنين صورت نگرفته است،نگراني ها درباره آثار مخرب امواج الكترومغناطيس بر سلامت انسان، رشد روزافزوني يافته و البته اين نگراني با توجه بـه رشـد روزافـزون تكنـولـوژي چنـدان عجيب نيست؛ مثلا در خصوص تلفن هاي همراه، اين نگراني به اين دليل است كه موبايل از خود امواج الكترومغناطيسي ساطع مي كند كه مقداري از آن، جذب بدن انسان مي شوند از طرفي ماجراي نـصــب آنـتــن هــاي تـلـفــن هـمــراه بــر بـام منـازل شهروندان نيز اگرچه با اعلام وزارت بهداشت مبني بر ملزم شدن متوليان نصب اين دكل ها به اخذ صلاحيت بهداشتي از اين وزارتخانه وارد مرحله تازه اي شد، اما همچنان به نظر مي رسد كه اپراتورهاي تلفن همراه ، تمايلي به هماهنگي با وزارت بهداشت ندارند.
بيماري هاي ناشي از ميدان هاي الكترومغناطيس
بـيـمـاري آلـزايـمر نوعي بيماري است كه در افراد سن بالا بروز مي كند و باعث ضعف تمركز و اخــتـــلال در يـــادآوري خــاطــرات مــي شــود. مطالعات نشان مي دهد كه افرادي كه بيشتر در معرض ميدان الكترومغناطيسي قرار گرفته اند مثل افراد شاغل در صنايع برق و تلفن بيشتر به اين بيماري مبتلا شده اند. همچنين ميدان هاي الكترومغناطيسي با تأثير بر غده اپي فيز از ترشح ملاتونين جلوگيري مي كند و چون ملا تونين در بـرابـر ابـتـلا بـه سـرطـان پـروستات و سينه نقش حياتي دارد، كاهش آن در خون باعث افزايش سرطان سينه و پروستات مي شود. لازم به ذكر است كه هر چه اين امواج مدت بيشتري با بدن برخورد داشته باشند خطرناك تر خواهند بود، از طرفي زمان برخورد اين امواج هم آثار خاص خود را دنبال دارد مثلا برخورد امواج به بدن در زمان خواب، احتمال ابتلا به سرطان را افزايش مي دهد. پس بايد با نصب دستگاه هاي كنترل سـرطـان زايـي در مـحيط كار و شناسايي منابع توليد الكترومغناطيسي، رعايت نكات ايمني در مــحــيــط كــار و در صــورت امـكــان اسـتـفــاده از تجهيزاتي كه داراي حداقل ميزان انتشار امواج الـكـتـرومـغـنـاطـيـسـي اسـت‌مـحيط هايي مناسب ايجاد كرد